Minisamenvatting proefschrift

Deze dissertatie is een deelproject van het programmatische onderzoeksproject ‘Sport, identiteit en moderniteit (1813-2013)’, opgezet aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, dat zich specifiek richt op modernisering van de Nederlandse sportcultuur in transnationaal perspectief. Binnen dit onderzoeksprogramma heeft deze studie als onderwerp het transnationale proces van de introductie en verspreiding van moderne Engelse sporten in Nederland in het midden van de negentiende eeuw.

De vraag die daarbij centraal stond was in welke opzichten de microgeschiedenis van de protestants-christelijke jongenskostschool Noorthey (1820-1882) de bestaande geschiedschrijving over de introductie van Engelse sport in Nederland problematiseert of nuanceert. Vanuit een cultuurhistorische benadering bestudeerde Luitzen daartoe vooral kleinschalige processen van cultuuroverdracht en toe-eigening die hierbij plaatsvonden, met als locus van onderzoek de subcultuur van Noorthey, met de daar werkzame docenten en schoolgaande leerlingen.

Deze cultuurhistorische analyse van de groepsbiografie van de jongenskostschool Noorthey heeft een nauwkeurige identificatie opgeleverd van de (sport)cultuurmakelaars en (sport)netwerkbouwers die een cruciale spil-rol hebben gespeeld bij de introductie, beoefening en verspreiding van de Engelse sporten cricket, voetbal en lawntennis in Nederland (1845-1886).

Dit onderzoek biedt bewijs voor de start van cricket, rounders en hockey in Nederland (1845-1846) en van association-football in Nederland vanaf 1854, met een concrete bewijsbrief van een Noorthey-leerling voor een partijtje voetbal op 3 oktober 1864, op de speelweide bij de kostschool. Er werd in Nederland dus niet in Haarlem, Den Haag, Amsterdam of Enschede voor het eerst (met de voeten) gevoetbald, maar in Veur, vlakbij Leidschendam in Zuid-Holland.